Informacje ogólne o Jaskini Demianowskiej Lodowej. - Słowackie klimaty - okiem Polaka
Menu główne:
Informacje ogólne o Jaskini Demianowskiej Lodowej.
Położenie
Położenie administracyjne: Demanovska Dolina
Powiat: Liptovsky Mikulas
Województwo: Zilina
Jaskinia znajduje się na prawym zboczy Doliny Demianowskiej na północnych stokach Niżnych Tatr na obszarze Narodowego Rezerwatu Przyrody Dolina Demianowska w Parku Narodowym Niżne Tatry. Wejście do jaskini jest położone pod skałą Basta na wysokości 840 m n.p.m. i 90 m nad dnem doliny. Prowadzi do niego ścieżka, wzdłuż której umieszczone są tablice edukacyjne dotyczące przyrody Doliny Demianowskiej, a zwłaszcza Demianowskiego Systemu Jaskiniowego.
Ścieżka edukacyjna
1. - Plan i opis ścieżki.
2. - Dolina Demianowska i jej drzewostan.
3. - Fauna Doliny Demianowskiej.
4. - Flora Doliny Demianowskiej.
5. - Plan i przekrój jaskini lodowej.
6. - Informacja o nietoperzach.
A - Punkt widokowy.
Warunki przyrodnicze
Jaskinia powstała w środkowotriasowych, ciemnoszarych wapieniach typu Gutenstein należących do płaszczowiny kriżniańskiej. Korytarze rozwinięte są głównie wzdłuż szczelin tektonicznych. Jaskinia jest północną częścią Demianowskiego Systemu Jaskiniowego. Powstała wskutek podziemnego przepływu potoku Demianovka i jest zapewne miejscem dawnego wypływu wód na powierzchnię. Wody te dostawały się do jaskini poprzez ponory zlokalizowane na Luckach na styku skał krasowiejących i nierozpuszczalnych.
Długość jaskini wynosi 1975 m a deniwelacja 57 m. Wstępne korytarze jaskini opadają od wejścia na głębokość ok. 40-50 m. Cała jaskinia jest rozwinięta na trzech poziomach genetycznych. Komory i korytarze mają przeważnie kształt owalny, wskazujący na modelowanie jaskini przez podziemną rzekę. Kształt części sal jest zmieniony przez zawaliska i erozję mrozową. Widocznym dowodem na modelowanie korytarzy przez płynącą wodę są koryta rozwinięte w stropie i na ścianach jaskini. Zwiedzający mogą je zobaczyć przede wszystkim w obszernym korytarzu Cierna Galeria. Miejscami w jaskini są zachowane granitowe żwiry przytransportowane przez podziemną rzekę. W większości miejsc są one jednak przykryte głazami i rumoszem skalnym opadłym ze stropu jaskini.
Nagromadzenia lodu występują w dolnych częściach jaskini. Jego zasięg wynosi do 40-50 m poniżej otworu. Są to zarówno grube pokrywy lodu na spągu jaskini jak też stalaktyty, stalagmity i stalagnaty lodowe. Warunki sprzyjające zalodzeniu wystąpiły dzięki naturalnemu zasypaniu niektórych otworów w wyniku procesów zboczowych, co ograniczyło wymianę powietrza pomiędzy jaskinią a powierzchnią terenu. Chłodne powietrze będąc cięższym gromadzi się w dolnych partiach jaskini. Przesiąkająca do jaskini woda zamarza w wychłodzonych korytarzach i salach jaskini. Na podstawie analizy warstw lodu zakłada się, że zalodzenie rozpoczęło się ok. 400 do 500 lat temu.
Z przesłanek geomorfologicznych wynika, że warunki sprzyjające powstaniu lodu istniały już o wiele wcześniej w środkowym i późnym czwartorzędzie. Wówczas dno doliny obniżyło się względem jaskini, i zaczęły zachodzić różnorodne procesy stokowe. Ochrona lodu w jaskini wymaga utrzymania jej obecnego mikroklimatu. Mógłby on ulec zmianie na skutek przekopania dolnego, obecnie zasypanego otworu jaskini, a także opróżnienia syfonu łączącego korytarz Jazerna Chodba z Jaskinią Mieru. W wielu miejscach jest zachowana szata naciekowa. Jest ona jednak, w zalodzonej części jaskini w znacznym stopniu zniszczona poprzez wietrzenie mrozowe. W niektórych miejscach jaskini, na ścianach znajdują się polewy naciekowe zbudowane z miękkiej substancji zwanej mlekiem wapiennym.
Formy naciekowe są zabarwione na powierzchni na szaro, a nawet na czarno. Zabarwienie takie jest związane z sadzami smolnych pochodni, kaganków i lamp benzynowych, których używali dawni turyści odwiedzający jaskinię aż do 1924 roku. W przypadku tej jaskini zjawisko to można uznać za efekt jej bogatej historii. Tajemnicze wnętrze było zwiedzane przez liczne osoby, wśród których znalazły się także znamienite osobistości tamtych czasów.
Jaskinie charakteryzuje stabilny mikroklimat bez większych fluktuacji w ciągu roku, co jest efektem izolacji wnętrza jaskini. Temperatura powietrza w częściach zalodzonych oscyluje około 0OC i wzrasta w kierunku położonych dalej od otworu partii od 1,3 do 5,7OC. Wilgotność względna powietrza wynosi od 92 do 98%.
W jaskini od dawna znajdowano kości różnych kręgowców, w tym niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus), które w pierwszej połowie XVIII w. uważano za kości smoków. Dlatego nazywano jaskinię Dracia Jaskyna (Jaskinia Smocza). Do tej pory w jaskini stwierdzono występowanie 8 gatunków nietoperzy. Jest to największe zimowisko mroczka pozłocistego (Eptesicus nilssonii) i jedno z najważniejszych zimowisk nocka wąsatka/Brandta (Myotis mystacinus/brandtii) na Słowacji. Zróżnicowanie drobnej fauny jaskiniowych bezkręgowców jest z części zalodzonej zdecydowanie mniejsze niż w pozostałych jej częściach.
Historia i teraźniejszość
Uważa się, że Demianowska Jaskinia Lodowa jest znana od bardzo dawna. Pierwsza pisemna wzmianka o otworach jaskiń w Dolinie Demianowskiej znajduje się w dokumentach Ostrihomskiej kapituły z roku 1299. Nie wiadomo jednak, której jaskini ta wzmianka dotyczy. Natomiast za pierwszą informację należy uznać opis jaskini położonej koło Liptowskiego Mikulasza pochodzący z roku 1672 autorstwa J.P. Haina. Opis ten dotyczy kości niedźwiedzia jaskiniowego, które autor uważał za kości smoków. Pierwotnie uważano, że opis ten dotyczył innej jaskini systemu. W roku 1751 jaskinię odwiedzili członkowie komisji cesarskiej, którzy badali Tatry i okoliczne łańcuchy górskie. Jaskinia była opisywana wielokrotnie przez podróżników, przyrodników i publicystów. Wiele napisów na ścianach oraz zachowana bogata literatura świadczą o istniejącym wówczas dużym zainteresowaniu jaskinią w kręgach naukowych i podróżniczych. Jednym z wielu zwiedzających był w 1799 r. Stanisław Staszic - ojciec geologii polskiej.
Mleko wapienne pochodzące z tej jaskini było sprzedawane w aptekach jako “górskie mleko” pod nazwą Nihilum album. Było ono, zamiast wapna używane do bielenia domów. W drugiej połowie XIX w. lód wydobywany z jaskini był dostarczany do Liptowskiego Mikulasza, a stamtąd dalej transportowany koleją do Wiednia i Budapesztu.
Jaskinię udostępniono do zwiedzania w połowie XIX w., lecz już przedtem przystosowano do zwiedzania jej wstępne części, strome i zalodzone. W 1860 r. założono książkę odwiedzających. Była ona przechowywana w gajówce, którą przy drodze do jaskini postawiło stowarzyszenie właścicieli okolic Demianowej. Mieszkał w niej gajowy, który opiekował się kluczami do jaskini i organizował oprowadzanie zwiedzających. Udostępnianiem jaskini zajmowała się Liptowska Sekcja Węgierskiej Spółki Karpackiej, która w 1885 r. wybudowała pod jaskinią schron dla turystów i czyniła starania na rzecz rozwoju ruchu turystycznego w Dolinie Demianowskiej.
Jaskinia została ponownie przystosowana dla ruchu turystycznego w latach 1950-1952, po zainstalowaniu w niej oświetlenia elektrycznego. Obecnie w jaskini trasa turystyczna ma 650 m długości i różnicę poziomów - 48 m.
