Informacje ogólne o Jaskini Ochtińskiej Aragonitowej. - Słowackie klimaty - okiem Polaka
Menu główne:
Informacje ogólne o Jaskini Ochtińskiej Aragonitowej.
Położenie
Położenie administracyjne: Ochtina
Powiat: Roznava
Województwo: Kosice
Jaskinia znajduje się na obszarze Revuckej Vrchoviny na północno-zachodnim zboczu góry Hradok, pomiędzy miejscowościami Jelsava i Stitnik, niedaleko od ośrodka uzdrowiskowego “Hradok”. Obszar ten, z powodu występowania tam specyficznego typu zjawisk krasowych jest zwany Ochtińskim Kryptokrasem. Droga wejściowa do jaskini prowadzi przez wykutą sztolnię o długości 145 m. Sztolnia ta na wysokości 642 m n.p.m. doprowadza do jaskini.
Warunki przyrodnicze
Jaskinia jest unikalnym zjawiskiem przyrodniczym, które zaciekawia bogactwem i różnorodnością aragonitowej szaty naciekowej oraz osobliwą genezą podziemnych przestrzeni. Jaskinia powstała w soczewce paleozoicznych, krystalicznych wapieni, która znajduje się w obrębie niekrasowiejących skał metamorficznych - fyllitów. Część wapieni została w mezozoiku hydrotermalnie zmieniona na ankeryty i syderyty. Mineralizacja pobliskich skał wpływa na skład chemiczny przesiąkających wód. W skałach tych obficie występuje piryt. Miało to prawdopodobnie wpływ na agresywność wód względem wapieni.
Wody opadowe przesiąkające wzdłuż szczelin tektonicznych powodowały korozję wapieni, a także przemiany ankerytów i syderytów i tworzenie się ochr. Istniejące w skale szczeliny systematycznie się poszerzały na skutek wymywania ochr. W ten sposób powstały korytarze o szczelinowym charakterze. Pomiędzy nimi powstały podziemne przestrzenie o nieregularnych, owalnych kształtach. Wąskie i wysokie szczeliny dominują w wyższych partiach jaskini. Wysokość tych korytarzy miejscami przekracza 30 metrów.
Wskutek konwekcji wody powstały nieregularne wnęki i kopuły w stropie jaskini. Natomiast powstanie płaskich stropów jest związane ze stagnującą wodą. Formy te są położone poniżej wspomnianych wcześniej nisz i kopuł. Poziome wżery widoczne w wielu miejscach na ścianach jaskini powstawały także w warunkach stagnującej wody na powierzchni jeziorek. Ich rozwój powodował stopniowe rozszerzanie podziemnych przestrzeni. Obecnie w jaskini znajdują się niewielkie zbiorniki wodne, o głębokości około 3 metrów. Jaskinia osiąga długość 300 metrów.
Główną atrakcją jaskini jest niezwykle bogata i unikalna aragonitowa szata naciekowa. Aragonit najczęściej występuje w miejscach zasilanych przesiąkającą wodą oraz nad wilgotnymi osadami, które powoli uwalniają wilgoć do atmosfery jaskini. Stwierdzono trzy generacje aragonitu. Najstarszą generację stanowią masywne, białe na powierzchni, mleczno zabarwione elipsoidalne formy, które często występują jako korodowane relikty większych polew na stropach komór jaskiniowych. Mają wiek od około 120 do 140 tys. lat.
Najliczniejsza jest druga generacja nacieków aragonitowych. Tworzą ją nacieki w kształcie igieł i spirali o wieku około 14 tys. lat. Nacieki te są stale zasilane przez wodę kapilarną, co pozwala zachować ich biały kolor. Najmłodszą generację aragonitu, która powstaje również obecnie, stanowią formy wachlarzyków i jedynych w swoim rodzaju miniaturowych spirali. Geneza aragonitowej szaty naciekowej jest związana ze szczególnymi warunkami hydrochemicznymi i klimatycznymi panującymi w zamkniętych, izolowanych przestrzeniach podziemnych.
Jaskinia charakteryzuje się stabilnym mikroklimatem, na który wpływ ma jej odizolowanie o warunków atmosferycznych. Temperatura powietrza wynosi od 7,2 do 7,8 OC, a wilgotność względna od 92 do 97%. Ze względu na reżim termiczny i wilgotnościowy w jaskini można wyróżnić dwie części: chłodniejszą i bardziej wilgotną część wejściową oraz cieplejszą i bardziej suchą głębszą część jaskini.
Historia i teraźniejszość
Jaskinię przypadkowo odkryli pracownicy zajmujący się poszukiwaniem rud w 1954 r. podczas drążenia geologicznej sztolni badawczej. Po ukończeniu badań sztolnię i jaskinię wzięto pod opiekę w celu jej ochrony i udostępnienia do zwiedzania.
W latach 1966÷1967 została wydrążona sztolnia wstępna, a w roku 1968 rozpoczęto budowę chodników i instalacji oświetleniowej, co umożliwiło otwarcie jaskini dla publiczności w 1972 r. Trasa turystyczna ma 230 metrów długości. Budowę pawilonu wejściowego ukończono w 1976 r., a w 1997 r. zainstalowano nowe oświetlenie jaskini.
W 1995 r. jaskinia znalazła się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Przypadki niszczenia aragonitowej szaty naciekowej zdarzały się sporadycznie od momentu odkrycia do chwili udostępnienia jaskini. Zamknięcie sztolni prowadzącej do wnętrza i okresowe kontrole zapobiegło temu procederowi. Od czasu udostępnienia jaskini jej ochrona koncentruje się na utrzymywaniu niezmiennego mikroklimatu podziemnych przestrzeni.W latach 1996÷1997 Zarząd Jaskiń Słowackich zainstalował monitoring zmian mikroklimatu jaskini spowodowanych ruchem turystycznym. Aby zapobiec krótkoterminowym wahaniom mikroklimatu ograniczono liczbę turystów jednorazowo odwiedzających jaskinię. Ochtińska Aragonitowa Jaskinia jest jedyną jaskinią, na terenie Słowacji, posiadającą stały, nowoczesny monitoring grup turystów, mający na celu ochronę szaty naciekowej przed niszczeniem.
