Informacje ogólne o Jaskini Jasowskiej. - Słowackie klimaty - okiem Polaka
Menu główne:
Informacje ogólne o Jaskini Jasowskiej.
Położenie
Położenie administracyjne: Jasov
Powiat: Kosice-okoli
Województwo: Kosice
Jaskinia znajduje się na zachodnim krańcu wsi Jasov. Obszar ten jest usytuowany na styku Medzevskiej Pahorkatiny w Kotlinie Koszyckiej oraz Jasovskiej Planiny będącej częścią Słowackiego Krasu. Jaskinia jest położona w Narodowym Rezerwacie Przyrody “Jasovske Dubiny” na terenie Parku Narodowego “Kras Słowacki” - rezerwatu biosfery UNESCO. Otwór wejściowy do jaskini znajduje się we wschodnim zboczu Jasovskiej Skały, na wysokości 257 m n.p.m.
Warunki przyrodnicze
Jaskinia powstała w środkowotriasowych dolomitach typu Gutenstein oraz jasnych wapieniach i dolomitach typu Steinalm należących do płaszczowiny Silickiej. Jaskinia ma długość 2811 m i deniwelację 55 m.
Jaskinia składa się z obszernych sal oraz korytarzy o owalnym przekroju z zachowanymi w wielu miejscach korytami stropowymi. Jaskinia powstała na skutek korozyjnej i erozyjnej działalności podziemnego przepływu Bodvy. Najniższe części jaskini, charakteryzujące się płaskimi stropami powstały zapewne wskutek korozji w warunkach stagnującej wody. Jaskinia rozwinięta jest na trzech poziomach genetycznych odpowiadającym dawnym poziomom wód podziemnych. Jaskinia jest połączona z Jaskinią Okno. Fragmentami tego samego przepływu wód podziemnych są także jaskinie: Oblukova, Fajka i Kamenna Pivnica.
Na bogatą szatę naciekową jaskini składają się stalagmity, stalagnaty, naciekowe wodospady, tarcze i bębny. W niektórych miejscach nacieki są zdeformowane przez młode przesunięcia grawitacyjne. Najniższe partie jaskini są zalewane podczas wysokiego stanu wód podziemnych. Znajdujące się w jaskini jezioro jest usytuowane 7 m poniżej powierzchniowego cieku Bodvy, której wody pomimo tego obecnie nie przepływają przez jaskinię.
Temperatura powietrza w jaskini waha się od 8,8 do 9,4 OC, a wilgotność względna od 90 do 98%. W jaskini znajdowano liczne kości zwierząt m.in. niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus) i hieny jaskiniowej (Crocuta spelaea). Obecnie w jaskini stwierdzono występowanie 19 gatunków nietoperzy. Najczęściej występują podkowiec wielki (Rhinolophus ferrumquinum) i podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros). Dodać trzeba, że jaskinia jest jednym z najważniejszych zimowisk podkowców wielkich na Słowacji.
Archeologia
Jaskinia była zamieszkana przez ludzi już w neolicie (kultura bukowogórska). Kolejne znaleziska świadczą, że również w epoce brązu, w późnej epoce żelaza (halsztat) i czasach rzymskich w jaskini przebywali ludzie. Niektóre znaleziska archeologiczne świadczą o tym, że mogła być ona przez krótki czas zamieszkana także w paleolicie.
Historia i teraźniejszość
Według legendy górne części jaskini zostały odkryte przez jednego z zakonników zakonu premonstrantów w Jasovie. Pierwsze wzmianki o egzystencji zakonu pochodzą z XII wieku. Na początku XIII wieku zakon ten rozpoczął budowę klasztoru, który w latach 1241-1242 zniszczyli Tatarzy. Wówczas górne części jaskini posłużyły okolicznym mieszkańcom i mnichom za schronienie. Na ścianach jaskini zachowało się wiele starych rysunków i napisów. Większość z nich przedstawia wydarzenia, które miały miejsce w Jasovie i okolicy. Napis z roku 1452 mówi o zwycięstwie wojsk Jana Jiskru z Brandysa. Jest to najstarszy zabytek tego typu na Słowacji. Data 1576 widniejąca na ścianie w sali Dom Netopierov świadczy o tym, że niektóre dole partie jaskini były już wówczas znane. W jaskini znaleziono też ornamentowany sztylet, który prawdopodobnie pochodzi z okresu ekspansji tureckiej.
Inicjatywa udostępnienia jaskini dla zwiedzających wyszła w 1846 roku od Alojza Richtera - przełożonego zakonu premonstrantów w Jasovie. W tym samym roku zostały przeprowadzone pierwsze pomiary jaskini. Zainteresowanie publiczności jaskinią wzrosło po założeniu Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego w roku 1873. Natomiast w 1886 roku informacje o jaskini znalazły się w przewodnikach turystycznych. Pod koniec pierwszej wojny światowej wewnątrz ukrywali się dezerterzy z armii austryjacko-węgierskiej.
Po przeprowadzeniu modernizacji trasy turystycznej Sekcja Badań Wschodniosłowackiego Krasu w 1924 roku ponownie otworzyła jaskinię dla ruchu turystycznego. Jaskinia jest oświetlona elektrycznie od 1926 r. W latch 30-stych XX wieku modernizowano jaskinię i trasę turystyczną, przebito dolne wejście, wydrążono sztolnie, udostępniono górne piętro, rozbudowano instalację elektryczną. Pod koniec drugiej wojny światowej w jaskini ukrywali się żołnierze armii węgierskiej i miejscowa ludność.
Po drugiej wojnie światowej rozszerzono trasę turystyczną oraz kontynuowano eksplorację dalszych części jaskini. W latach 50-tych, w trakcie ekstremalnie niskiego stanu wody w jaskini, zostały odkryte korytarze położone za salą Sifonova Sień, które były następnie eksplorowane w latach 1973÷1982 przez grotołazów z rejonowej grupy Słowackiego Towarzystwa Speleologicznego z Koszyc.
W końcu lat 70-tych otwarto nowe wejście do jaskini przez sztolnię wykonaną do Oblukovej Jaskini. Było to spowodowane prawdopodobieństwem obrywów stropu w wykorzystywanym wcześniej korytarzu Vstupna Chodba. Po przeprowadzeniu stabilizacji stropu korytarz ten znowu zastał oddany do użytku w 1981 r. Począwszy od 1995 roku w jaskini odbywają się lecznicze pobyty speleoklimatyczne. Trasa turystyczna ma długość 720 m.
